کتاب استاندارد حاکمیت شرکتی

مقدمه کتاب استاندارد حاکمیت شرکتی

از الزامات تداوم فعالیت واحد تجاری در شرکت های بازرگانی، توجه به منافع سهامداران و ذی نفعان از طریق استقرار مجموعه ای از فرآیندها و ساختارهای سازمانی مؤثر است که ضمن نظارت و کنترل روابط فیمابین کارگزاران (مدیران) و سهامداران، به شکلی است که نه تنها از سوء مدیریت و ترجیح منافع فردی مدیران بر منافع جمعی سهامداران و ذی نفعان (تئوری نمایندگی)، جلوگیری کند  بلکه مدیریت و اداره شرکت را به ارائه بهترین و مؤثرترین عملکرد ممکن تشویق می کند. حاکمیت شرکتی فرآیندی نظارتی و کنترلی است که روابط فی مابین اداره کنندگان؛ سهامداران و ذی نفعان را از طریق رعایت اصولی همچون شفافیت، پاسخ گویی، درستکاری و عدالت به منظور استفاده بهینه از منابع جهت تضمین منافع را تعریف می نماید.
در ایران برای شرکت های تجاری، چارچوب هایی برای حاکمیت شرکتی، به صورت محدود در قانون تجارت ارائه گردیده است. همچنین سازمان بورس و اوراق بهادار طی آیین نامه ای، نظام راهبری شرکتی را به تصویب هیئت مدیره خود رساند و برای شرکت های پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار لازم الاجرا نمود. همچنین بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز برابر آیین نامه 93 شورای عالی بیمه و متمم ها و اصلاحیه های بعدی آن فرآیند اجرای حاکمیت شرکتی در صنعت بیمه را جهت اجرا به شرکت های عامل بیمه کشور ابلاغ نموده است. در برخی بانک ها و شرکت های بزرگ نیز دستورالعمل حاکمیت شرکتی تدوین شده است و چند سالی است که اجرا می شود. اما علی رغم به کارگیری این الگو حاکمیت شرکتی) در مؤسسات و شرکت های ایرانی، نظام سنجش و ارزیابی دقیقی از میزان موفقیت اجرای این الگو وجود ندارد و نمی توان قضاوت دقیق با سنجه های اندازه گیری از وضعیت پس از اجرا و مقایسه آن با قبل از اجرا داشت. نیز حتی نمی شود سنجش مناسبی از وضعیت حاکمیت شرکتی در مؤسسات و شرکت ها ارائه نمود. با توجه به این مشکل و کمبود ابزارهای اندازه گیری حاکمیت شرکتی، ایده تدوین استانداردها برای ارزیابی حاکمیت شرکتی در ذهن شکل گرفت و با بررسی ها و مطالعه، شکاف نظری و کاربردی در این حوزه آشکار شده است. در این راستا این مجموعه تلاش نموده است تا با تدوین و معرفی شاخص هایی برای سنجش حاکمیت شرکتی، استانداردهایی را در اختیار مؤسسات و شرکت ها قرار دهند تا بتوانند با استفاده از آن به سنجش و اندازه گیری میزان موفقیت و اثربخشی به کارگیری الگوی حاکمیت شرکتی بپردازند. در این راستا تلاش شد تا ابتدا و در فصل نخست، مفاهیم حاکمیت شرکتی، رویکردها و دیدگاه ها، ابزارهای حاکمیت شرکتی، سازوکارهای مؤثر بر حاکمیت شرکتی، شاخص های حاکمیت شرکتی و انواع الگوهای حاکمیت شرکتی، مورد بررسی قرار گیرد. اما در فصل دو، حاکمیت شرکتی نوین، در کانون بررسی قرار گرفت. در این رابطه، به ویژه ابعاد حاکمیت شرکتی در محور بررسی است. در فصل سه، بلوغ حاکمیت شرکتی و عناصر و عوامل آن تبیین شده است. فصل چهار، به بررسی محیط های استراتژیک، اختصاص یافته است. پنج الگوی استراتژی، محور این بررسی ها بوده است. همه این بحث ها مقدمه مفهومی و یافتن شاخص هایی برای استاندارد حاکمیت شرکتی بوده است که فصل پنج را به خود اختصاص داده است. ساختار مالکیت، ساختار حاکمیتی و فرآیندهای مدیریتی، ساختار و فرآیندهای هیئت مدیره، رابطه با ذی نفعان، شفافیت و افشاگری، انضباط مالی و رویه های اخلاقی، از ابعاد اصلی این استاندارد هستند که به بحث گذاشته شده است و در ادامه این فصل، تطابق نشانگرهای حاکمیت شرکتی با محیط های استراتژیک و شاخص استاندارد حاکمیت شرکتی متناسب با هر محیط، معرفی شده است. ارزیابی و امتیازدهی به شرکت ها در شاخص استاندارد حاکمیت شرکتی و طراحی جداول ارزیابی نیز در این فصل گنجانده شده است. مجموع فصل های این کتاب، به ویژه بخش های پایانی دستورالعملی است برای شرکت ها تا بتوانند با استفاده از آن، وضعیت خود را سنجش کنند و همچنین جایگاه خود را بر اساس الگوهای ارائه شده در فصل ۴ بهبود بخشند. لذا امید داریم با ارائه این کتاب به محیط کسب و کار، نقش مؤثری ر بهبود و تعالی حاکمیت شرکتی، ایفا کنیم. شایسته است از همه عزیزانی که در تدوین این مجموعه و انتشار آن کمک نموده اند، تشکر شود. تشکر فراوان از آقایان امیر سالار ونکی و مصباح سیوندیان که در گردآوری و تدوین این مجموعه همکاری و همراهی کرده اند. همچنین از مدیران و همکاران محترم شرکت چاپ و نشر بازرگانی که در تشار این مجموعه همکاری خوبی داشته اند سپاس و قدردانی به عمل می آید.

فهرست مطالب کتاب استاندارد حاکمیت شرکتی

◄فصل نخست: مفاهیم حاکمیت شرکتی
۱-۱- مقدمه
۲-۱- تعریف حاکمیت شرکتی
3-۱- رویکردها و دیدگاه های حاکمیت شرکتی ۴-۱- سازوکارهای مؤثر بر حاکمیت شرکتی 5-۱- انواع الگوها و مدل های حاکمیت شرکتی 6-۱- مقایسه مدل های حاکمیت شرکتی
7-۱- جمع بندی فصل

◄فصل دوم: حاکمیت شرکتی نوین
۱-۲- مقدمه
۲-۲- پارادایم نوین حاکمیت شرکتی 3-۲- چارچوب «حاکمیت شرکتی نوین ۴-۲- بعد موقعیتی
5-۲- بعد راهبردی
6-۲- بعد یکپارچگی
7-۲- بعد کنترلی
8-۲- جمع بندی فصل

◄فصل سوم: بلوغ حاکمیت شرکتی
۱-3- مقدمه
۲-3- مفاهیم بلوغ حاکمیت شرکتی
3-3- ویژگی های بلوغ حاکمیت شرکتی
۴-3- سطوح تعالی برای بلوغ حاکمیت شرکتی 5-3- اندازه گیری بلوغ حاکمیت شرکتی
3- چرخه عمر بلوغ حاکمیت شرکتی 7-3- جمع بندی فصل

◄فصل چهارم: محیط های استراتژیک کسب وکار
۱-۴- مقدمه
۲-۴- انواع محیط استراتژیک
3-۴- پنج الگوی استراتژی
۴-۴- رویکرد کلاسیک: بزرگ باش
5-۴- رویکرد انطباقی: سریع باش
6-۴- رویکرد آرمان گرایانه: پیشگام باش
7-۴- رویکرد شکل دهی: سازمان دهنده باش
8-۴- رویکرد نوسازی: دوام بیاور
9-۴- جمع بندی

◄فصل پنجم: استاندارد حاکمیت شرکتی
۱-5- مقدمه
۲-5- در جست وجوی بهترین شیوه حاکمیت شرکتی
3-5- شاخص استاندارد حاکمیت شرکتی
۴-5- تطابق نشانگرهای شاخص حاکمیت شرکتی با محیط های استراتژیک 5-5- استفاده از استاندارد حاکمیت شرکتی: راهنمای تعالی
6-5- جمع بندی فصل
◄پیوست